آشنایی با قطعه چیپست (Chipset) در مادربورد

مادربورد، برد اصلی لپ تاپ است که تمامی قطعات یک سیستم را به هم متصل و کارآمد می‌کند. این قطعات شاملCPU ، رم، گرافیک، هارد و درایو است و تمامی ورودی و خروجی‌ها به آن متصل هستند. در اینجا چیپست مادربورد را مورد بحث قرار خواهیم داد.

چیپست چیست؛ چیپست مادربورد چه وظایفی دارد؟

چیپست، وظیفه هماهنگ‌سازی و مدیریت اطلاعات را در بین پردازنده‌ها و سایر قطعاتی که به مادربورد متصل هستند برعهده دارد. چیپست، روی مادربورد طراحی و تعبیه شده است و توسط توپ‌های قلعی که زیر چیپ قرار دارد، به مادربورد متصل می‌شود.

چیپست‌ها مجموعه ای از مدارات مجتمع (آی سی) هستند که اگر این مدارات مجتمع نبودند، فیبر مدار چاپی برای طراحی مادربورد، به اندازه ی یک زمین فوتبال یا بیشتر فضا را اشغال می‌کرد، که می‌توانست هزینه‌ی بیشتر از 110 مادربورد را داشته باشد. در نتیجه این مجتمع سازی باعث بهینه سازی و فشرده سازی و پایین آمدن قیمت چندین آی‌سی در یک پکیج به نام چیپست شده است و بودن این قطعه بر روی مادربورد لازم و ضروری است.

از نظر تکنولوژی، چیپست پیچیده ترین مدار الکترونیکی است که برای هماهنگی و انتقال اطلاعات، با سی‌پی‌یو همکاری می‌کند .

در نسل‌های قدیمی‌تر کامپیوترها، هر کدام از قطعات کامیپوتر، از کیبورد و ماوس گرفته تا CPU، کارت گرافیک، کارت شبکه و …، دارای چندین چیپ جدا از هم روی مادربرد داشتند که این امر موجب بی‌نظمی و بهم‌ریختگی در برد اصلی می‌شد. اما با گذشت زمان، محققان تصمیم گرفتند تا این چیپ‌ها را یک‌دست کنند.

با تولید چیپست، مادربورد وضعیت بهتر و نظم بیشتری پیدا کرد و مدیریت اطلاعات به شکلی بهتر انجام شد. در واقع با وجود چیپست، کارایی سیستم افزایش چشمگیری یافت.

انواع چیپست مادربورد؛ کاربرد چیپست مادربورد چیست؟

همانطور که در بالا به آن اشاره شد. مادربردها دارای دو نوع چیپست هستند، چیپست پل شمالی و چیپست پل جنوبی. در ابتدای امر، چیپست پل شمالی در کنار CPU قرار داشت و مستقیم به آن وصل بود. این چیپست، ارتباط بین CPU، رم و کارت گرافیک را برقرار می‌کند. در ابتدا چیپست پل شمالی جدا از CPU قرار داشت و گاهی موجب کند شدن سرعت آن می‌شد. کارشناسان، برای اینکه بتوانند سرعت CPU را افزایش دهند، چیپست شمالی را داخل خود محفظه CPU قرار دادند.

چیپست پل جنوبی هم موظف است تا ارتباط بین پورت‌های ورودی و خروجی را برقرار کند.

CPU  از طریق سوکت، رم از طریق اسلات، گرافیک به صورت چیپست و هارد و درایو، ورودی و خروجی‌ها به وسیله کانکتور و پورت، روی مادربرد قرار می‌گیرند. مادربورد المان‌های کنترل کننده‌ای دارد که مثل عوامل کنترل کننده مسیرهای یک شهر عمل می‌کنند. این بخش، چیپست اصلی نام دارد.

هرچه تکنولوژی پیشرفت می‌کند، تعداد هسته‌ها، سرعت و حافظه سی پی یو افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن رم و گرافیک و . . . هم تغییر می‌کند، پس باید مادربوردی هم که آنها را پشتیبانی می‌کند ارتقا داد. همزمان با پردازنده‌های جدید، باید چیپست‌های متناسب با آن طراحی و تولید و در مادربوردهای جدید از آن استفاده شود.

بعضی از شرکت‌های سازنده چیپست، Intel ،AMD ،nVIDIA و VIA هستند.

کمپانی اینتل برای هر نسل از پردازنده‌های خود، یک سری جدید از چیپست‌ها را معرفی می‌کند. اما این مورد دائمی نیست و شامل سری‌های Q15Q170 ،H110 ،H170 است.

به همین دلیل با توجه به پیشرفت تکنولوژی، باید علوم مهندسی نحوه عیب یابی و تعمیرات بردها و مدارات هم پیشرفت کند، چون چیپست‌ها در طراحی‌های جدید مادربورد، به برد، ارزش و اعتبار می‌دهند و قیمت و کارایی اصلی مادربرد را تعیین می‌کنند. همچنین مسئولیت کنترل و هماهنگی‌ها به عهده چیپست‌ها است.

با طراحی جدید مدارها و افزایش مرغوبیت و کیفیت قطعات استفاده شده در چیپست، خرابی مادربرد بسیار کم شده است و آن عده کمی هم که دچار مشکل می‌شوند، نیاز به تعویض چیپست دارند. پس برای تعویض چیپست به مهارت و تخصص کافی و داشتن اطلاعات فنی به‌روز، نیاز است.

دمای چیپست مادربرد

برخی از کارشناسان معتقدند که دمای چیپست مادربورد نباید از 70 درجه بالاتر رود، زیرا امکان سوختن چیپست وجود دارد. اما عده‌ای هم حداکثر دمای چیپست را تا 110 درجه ذکر کرده‌اند. باید این موضوع را مدنظر داشته باشید که برای مادربردی که دارید، چیپست مناسب نصب کنید. وجود فن هم می‌تواند تاثیر زیادی روی کنترل دمای مادربرد و چیپست داشته باشد.

ریبال کردن چیپست، روش مناسبی برای تعمیر آن است؟

از نظر فنی، ریبال چیپ لپ تاپ و کامپیوتر، توصیه نمی‌شود. زیرا با این روش، دیگر نمی‌توانید انتظار کارهای سنگین از دستگاه خود داشته باشید. در واقع ریبال کردن چیپ، برای مدت زمان کوتاهی آن را قابل استفاده خواهد کرد و با گذشت زمانی کم، دوباره مشکل قبلی رخ می‌دهد.