چگونه مشکلات کامپیوتر را تشخیص دهیم؟

برای انجام بیشتر کارهای شخصی و شغلی از کامپیوتر استفاده می‌کنیم. حال اگر در حین کار دستگاه شما دچار مشکل شود چه می‌کنید؟ در این بحث به بررسی روش های تشخیص ایراد کامپیوتر خواهیم پرداخت.

امروزه استفاده از کامپیوتر به بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم تبدیل شده است. همه افراد به نوعی با آن سر و کار دارند و در همه مکان‌ها و ادارت شاهد استفاده از کامپیوتر برای امور شخصی و یا شغلی هستیم. با این وجود، یکی از دغدغه‌ها و مشکلات مرتبط با کامپیوتر ایرادها و عیوبی است که برای دارندگان و استفاده کنندگان از آن پیش می آید. از این رو، تشخیص ایراد کامپیوتر یکی از مهم­ترین و اساسی‌ترین کارهایی است که هر فردی در زمان مواجه شدن با مشکلات کامپیوتر باید انجام دهد.

ولی با این وجود، هر فردی برای تشخیص ایراد کامپیوتر، باید اطلاعات لازم و کافی در مورد کامپیوتر و ایرادهای اساسی و شایعی که برای آن به وجود می آید را داشته باشد.

همان طور که می­دانید، کامپیوتر از دو بخش سخت افزاری و نرم افزاری تشکیل شده است، و ایرادهای آن نیز می­تواند در هر دو بخش رخ دهد.

1- ایرادهای سخت افزاری و نرم افزاری

هر کامپیوتری احتمال دارد، دچار ایرادهای سخت افزاری و نرم افزاری شود، که در تشخیص ایراد کامپیوتر باید نرم افزاری و سخت افزاری بودن آن مشخص شود. از این رو، در ادامه به بررسی برخی از ایرادهایی که ممکن است هم منشا سخت افزای و هم منشا نرم افزاری داشته باشند بپردازیم.

2- آبی رنگ شدن صفحه نمایش یا صفحه مرگ

یکی از ایرادهایی که برای استفاده کنندگان از کامپیوتر ممکن است، پیش بیاید، آبی رنگ شدن صفحه نمایش کامپیوتر می­باشد. آبی رنگ شدن صفحه نمایش کامپیوتر از جمله ایرادهای سخت افزاری است، که می تواند به دلیل خرابی و مشکل هارد دیسک، ایراد خرابی رم کامپیوتر، افزایش دمای بیش از حد کامپیوتر، تحت فشار بودن پردازنده و یا همان CPU و یا تحت فشار بودن کارت گرافیکی (VGA) کامپیوتر به وجود آید.

برای تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه آبی شدن صفحه نمایش، بهترین راه حل جایگزینی است. یعنی بهتر است، برای تشخیص ایراد کامپیوتر قطعاتی را که فکر می­کنید، ایراد از آنها است را با قطعات نو و جدید جایگزین کنید. ولی اگر ایراد از آن قطعه نبود، به سراغ قطعه بعدی رفته و آن را بررسی کنید.

3- ضعف کارت گرافیک کامپیوتر

یکی از ایرادهای کامپیوتر که بسیاری از افراد با آن مواجه می­شوند، ضعف کارت گرافیکی کامپیوتر است، چرا که امروزه در هر لحظه و ساعت بازی­ها و نرم افزارهایی با گرافیک­های بالا به بازار عرضه می‌شوند. در حالی که در بسیاری از مواقع گرافیک موجود روی کامپیوترها قدیمی هستند، از این رو، در اجرای برنامه‌ها و یا کارهای گرافیکی کامپیوتر به مشکل برمی‌خورند و دچار ایراد می­شود.

برای تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه کارت گرافیکی بهترین کار این است، که با توجه به عدم اجرای برنامه‌ها و نرم افزارها و همچنین با توجه به این که کارت گرافیک قدیمی است، ابتدا کارت گرافیک را آپگرید کنید تا مشکل برطرف شود. اما اگر مشکل ضعف گرافیک با ارتقای کارت گرافیک هم برطرف نشد در آن صورت برای تشخیص ایراد کامپیوتر باید به دنبال روش­های دیگر باشید.

با این حال، از دیگر مشکلاتی که در بسیاری از کامپیوترها به وجود می آید، ایراد در کارت گرافیکی است، که برای تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه کارت گرافیک می­توانید به علائم و نشانه‌های آن که برخی از آنها عبارتند از ظاهر شدن خط­های افقی و عمودی در صفحه نمایش، شنیده شدن بوق بلند از مادر بورد، عدم مشاهده تصویر بعد از روشن شدن کامپیوتر، عدم مشاهده محیط بوت بعد از روشن شدن کامپیوتر و عدم توانایی ورود به محیط داخلی ویندوز اشاره کرد.

در صورتی که متوجه خرابی و ایراد در کارت گرافیک شدید، ابتدا برای بر طرف کردن آن مشکلات نرم افزاری را بررسی کنید. برای اینکار می­توانید از صفحه کنترل پنل وارد بخش سیستم و امنیت شده و مدیریت دیوایس را انتخاب کنید و بر روی گزینه Display Adapters کلیک تا مشخصات و نام کارت گرافیکی خود را مشاهده کنید و بر اساس آن به رفع مشکل بپردازید. ولی اگر علت مشکل از سخت افزار کامپیوتر باشد، شاید لازم شود که کارت گرافیک تعویض گردد.

4- داشتن کیس بزرگ

از دیگر ایرادهای کامپیوتر در مقایسه با سایر لوازم الکترونیکی مانند لپ تاپ می­توان به داشتن کیس­های بزرگ اشاره کرد، در بسیاری از مواقع کیس­های بزرگ بسیار جاگیر هستند و سر و صدای زیادی هم ایجاد می‌کنند. همچنین به دلیل اینکه کیس کامپیوتر بزرگ است، جابه جایی و نقل و انتقال آن هم با مشکل مواجه می­شود و حتی در زمان مواجه شدن با ایراد، امکان تشخیص ایراد کامپیوتر تا حدی سخت‌تر است. از این رو، می­توان گفت که داشتن کیس بزرگ یکی از ایرادهای کامپیوتر است.

5- ایجاد سر و صدای زیاد

تشخیص ایراد کامپیوتر اگر چه تا حدی نیاز به تبحر و تخصص دارد و شاید هر کسی به راحتی نتواند ایراد آن را شناسایی کند. ولی با این حال، برخی از ایرادهای کامپیوتر به راحتی توسط افراد عادی قابل تشخیص هستند. ایرادهایی مانند سر و صدای زیاد کامپیوتر که اکثر افراد در حین کار با آن متوجه این ایراد می‌شوند، ولی اینکه ایراد سر و صدای زیاد کامپیوتر مربوط به کدام مشکل و یا خرابی کدام قطعه است، شاید کار دشواری باشد.

با این حال در بسیاری از مواقع به دلیل اینکه فن کامپیوتر با گرد و خاک پوشانده شده است و یا لق شدن محل قرار گیری فن موجب سروصدای کامپیوتر می‌شود. برای تشخیص ایراد کامپیوتر می­تواند فن کامپیوتر را بررسی کنید و اگر گرد و خاک گرفته باشد، آن را با دستمال تمیز کرده و اگر لق شده است، آن را در محل خود سفت کنید. با این حال، در برخی موارد گرد و خاک گرفتن فن‌های گرافیکی و پردازنده و کیس هم سبب می‌شود که فن دور تند کار کند و سر و صدای زیادی ایجاد شود.

6- داغ شدن بیش از حد کامپیوتر

داغ شدن بیش از حد کامپیوتر از دیگر ایرادهای رایج و شایع در کامپیوتر است. بسیاری از دارندگان و استفاده کنندگان کامپیوتر متوجه داغ شدن بیش از حد آن و افزایش دمای دستگاه می‌شوند. داغ شدن بیش از حد کامپیوتر می­تواند به دلایل سخت افزاری و نرم افزاری به وجود آید. که برای رفع علل نرم افزاری آن می­توان به ویروسی شدن دستگاه، اجرای همزمان چند برنامه و نرم افزاری، نصب کردن برنامه‌ها و نرم افزارها که ناسازگار با گرافیک دستگاه هستند و فشار وارد شدن به پردازنده دستگاه اشاره کرد.

در همه این موارد می­توان با بررسی­های نرم افزاری به تشخیص ایراد کامپیوتر اقدام کرد. ولی داغی بیش از حد کامپیوتر تنها به دلیل نرم افزاری به وجود نمی­آید و ممکن است دلایل سخت افزاری هم داشته باشد، که در این صورت اولین کار برای رفع آن، بررسی کردن اتصالات کامپیوتر است. در برخی مواقع استفاده از اتصالات قدیمی مانند IDE و یا نداشتن تهویه مناسب سبب داغ شدن بیش از حد کامپیوتر می­شود.

7- کند شدن سرعت و عملکرد کامپیوتر

کامپیوترها هم مانند سایر دستگاه­های الکترونیکی بعد از مدتی استفاده و قدیمی شدن، تا حدی کند می‌شوند. ولی در برخی مواقع با وجود اینکه از عمر کامپیوتر مدت زمان زیادی نگذشته است، ولی کامپیوتر دچار ایراد شده و عملکرد و سرعت آن کند می گردد. کند شدن کامپیوتر می­تواند به دلایلی مانند ویروسی شدن کامپیوتر، داغ شدن بیش از حد آن، استفاده از نسخه‌های نامعتبر ویندوز، نصب نرم افزار و برنامه­های سنگین و غیره به وجود آید. برای تشخیص ایراد کامپیوتر می­توان تا حدی با بررسی‌های نرم افزاری انجام شده، مشکل کند شدن و تاخیر در عملکرد و کارآیی کامپیوتر را برطرف کرد.

8- هنگ کردن کامپیوتر

می­توان گفت که هنگ کردن کامپیوتر یکی از ایرادهای اساسی بیشتر کامپیوترها است و برای رفع هنگ کردن کامپیوتر نیازمند تشخیص ایراد کامپیوتر به ویژه ایرادی که سبب هنگ کردن آن شده است، دارید. هنگ کردن کامپیوتر یعنی اینکه، کامپیوتر هیچ عکس العملی از خود نشان نمی­دهد و در برابر ورودی­های کاربرد خنثی است و یا ورودی و خروجی‌های عجیب و غریب نمایش می­دهد.

علل زیادی می تواند سبب هنگ کردن کامپیوتر شود، که برای تشخیص ایراد کامپیوتر نیازمند بررسی این علل و دلایل هستید. از جمله عللی که سبب هنگ کردن کامپیوتر می­شود، می­توان به مشکلات هارد دیسک، تداخلات سخت افزاری، ویروسی شدن کامپیوتر، داغ کردن بیش از حد کامپیوتر و غیره اشاره کرد، که برخی از این علل سخت افزاری و برخی دیگر نرم افزاری هستند.

9- بوت نشدن کامپیوتر

از دیگر ایرادهای شایع و رایج کامپیوتر می­توان به ایراد بوت نشدن کامپیوتر اشاره کرد. برای بسیاری از افراد ممکن است این ایراد پیش بیاید، که در زمانی که می­خواهند کامپیوتر خود را راه اندازی کنند، متوجه می‌شوند که کامپیوتر راه اندازی نمی‌شود و دچار ایراد شده است. در برخی از مواقع ممکن است به دلایل سخت افزاری مانند ایراد هارد و یا مادربرد، سبب بوت نشدن کامپیوتر شود.

ولی گاهی هم دلیل بوت نشدن کامپیوتر مربوط به علل نرم افزاری و سیستم عامل دستگاه است، که برای تشخیص ایراد کامپیوتر باید به بررسی علل نرم افزاری و سپس علل سخت افزاری بپردازید. ایرادهایی که در هارد دیسک کامپیوتر، پردازنده، رم، کارت گرافیک و غیره … به وجود می­آید، می­تواند دلیل سخت افزاری بوت نشدن سیستم باشد.

10- بالا نیامدن سیستم عامل ویندوز

یکی از ایرادهای شایع در کامپیوترها که بسیاری از افراد ممکن است با آن مواجه شوند، بالا نیامدن سیستم عامل است. برای بررسی و عیب یابی بهترین راه این است که در درجه اول همه اتصالات برقی کامپیوتر را چک کنید و در صورتی که مشکلی نداشت، می توانید به بررسی مشکلات و ایرادهای کارت گرافیک، حافظه رم، پردازنده و مادربرد و دیگر سخت افزارها بپردازید و تک تک آنها را بررسی کنید، تا بتوانید به تشخیص ایراد کامپیوتر پی ببرید. در بسیاری از مواقع دلیل روشن نشدن کامپیوتر ایراد پیدا کردن یکی از قطعات مانند رم و یا پردازنده و حتی منبع تغذیه سیستم می‌تواند، باشد.

11- ایراد در منبع تغذیه یا پاور کامپیوتر

با وجود اینکه بسیاری از افراد در هنگام خرید کامپیوتر به منبع تغذیه آن توجه ویژه­ای دارند، ولی با این وجود، در برخی موارد منبع تغذیه سیستم دچار ایراد می­شود. تشخیص ایراد کامپیوتر که ناشی از منبع تغذیه باشد، کار آسانی نیست، ولی با این حال، اگر به نشانه‌هایی مانند ریستارت ناگهانی سیستم و کرش­های عجیب، مشاهده ناگهانی صفحه آبی و یا صفحه مرگ، خارج شدن صدای اضافی از سیستم و یا کار کردن فن در زمانی که سیستم خاموش است و این قبیل موارد برخورد کردید، در این صورت می­توان گفت که این ایرادها اشاره به مشکلات منبع تغذیه سیستم دارد.

تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه پاور برای بسیاری از استفاده کنندگان کامپیوتر امری اساسی است. برخی از دلایل سخت افزاری مانند بالا رفتن دمای پردازنده، کند شدن سیستم، و یا ریست ناگهانی آن، عدم شناسایی دستگاه یو اس بی، روشن نشدن دستگاه و یا خاموش شدن بلافاصله آن و تغییر ظاهری اجرای داخلی پاور از جمله علائم و نشانه­های ایراد در پاور کامپیوتر است. بسیاری از مشکلات و ایرادهای مربوط به پاور قابل برطرف کردن هستند ولی در برخی موارد نیاز است که پاور سیستم تعویض شود

12- ایراد پورت یو اس بی (USB)

یکی از ایرادهای کامپیوتر که ممکن است، برای خیلی از افراد پیش آید، کار نکردن پورت یو اس بی است. بسیاری از افراد وقتی می‌خواهند یک دستگاه جانبی را به کامپیوتر خود متصل کنند، متوجه می­شوند که کامپیوتر آن را شناسایی نمی­کند. برای تشخیص ایراد کامپیوتر در خرابی و مشکل پیدا کردن پورت یو اس بی راه­های زیادی وجود دارد. گاهی به دلیل شل شدن پورت یو اس بی، کامپیوتر قادر به شناسایی آن نیست و یا به دلیل وجود گرد و خاک داخل پورت، دستگاه قادر به ایجاد ارتباط نمی­شود. در هر صورت برای تشخیص ایراد کامپیوتر باید ابتدا علت مشکل و ایراد پورت را تشخیص داده و سپس به رفع آن اقدام کنید.

13- ریبوت مکرر سیستم

گاهی برای برخی از افراد استفاده کننده و دارنده کامپیوتر این مشکل پیش می­آید که سیستم به صورت خودکار و ناگهانی ریبوت می­شود. ریبوت خودکار سیستم یکی از مشکلات اساسی در بسیاری از کامپیوترها است. در برخی موارد ویروسی شدن سیستم و ورود انواع بدافزارهای مخرب به سیستم سبب ایجاد ریبوت مکرر سیستم می­شود و گاهی هم قدیمی بودن درایورها موجب ایجاد این مشکل می­گردد. ریبوت شدن مکرر کامپیوتر اگر چه می­تواند دلایل زیادی داشته باشد، ولی در بسیاری از مواقع با بررسی­های اولیه قابل رفع کردن است.

14- ایراد در قسمت هارد دیسک کامپیوتر

خرابی و وجود مشکل در هارد دیسک کامپیوتر یکی از مشکلات شایع در بسیاری از سیستم­های کامپیوتری است. تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه هارد دیسک بسیار مهم است و باید افراد از تخصص و آگاهی کافی برخوردار باشند. چرا که در صورتی که تشخیص ایراد کامپیوتر در هارد دیسک به درستی انجام نشود، می تواند خسارت جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.

از این رو، برای تشخیص ایراد هارد بهترین کار استفاده از برنامه و دستور کاربردی Chkdsk utility است. این برنامه برای تعمیر و ترمیم کردن ایراداتی که در هارد کامپیوتر مربوط به بدسکتور، ایراد فایل­ها، از دست دادن کلاسترها و خطاهای دایرکتوری، کاربردهای زیادی دارد. برای دسترسی به این برنامه می توانید از My computer  اقدام کنید و در بخش Properties، روی تب Tools کلیک کنید و دکمه Check Now را انتخاب کنید.

البته به جز این روش، برنامه­هایی هم وجود دارند، که شرکت­های سازنده هارد آن­ها را عرضه می­کنند، که برای تشخیص ایراد کامپیوتر می­توانید از این برنامه­ها هم استفاده کنید و مشکلات هارد دیسک کامپیوتر را برطرف کنید.

15- ایراد رم کامپیوتر

رم و یا همان حافظه یکی از مهم­ترین قطعات سیستم است، که گاهی مشکلات مختلفی پیدا می­کند. تشخیص ایراد کامپیوتر که مربوط به رم آن باشد، بسیار دشوار است و هر کسی این توانایی را ندارد. چرا که در برخی از کامپیوترها تعداد زیادی رم وجود دارد که تشخیص ایراد آن را مشکل­تر می­کند. پیدا کردن ایراد رم تاثیر زیادی روی بخش­های دیگر کامپیوتر می‌گذارد و سبب ناکار آمدی سیستم می­شود. از این رو، برای تشخیص ایراد رم کامپیوتر باید به نشانه‌ها و روش­های عیب‌یابی آن آشنایی داشته باشید.

برخی از نشانه­های خرابی رم دستگاه عبارتند از، فریز شدن ناگهانی ویندوز در حین کار، نمایش صفحه آبی رنگ در مانیتور، پی در پی ری استارت شدن سیستم در زمان کار، عدم ذخیره فایل­ها و خرابی آن، مشاهده رنگ­های نامتعارف در حین کار با کامپیوتر، شنیدن شدن صدای بوق ممتد و هنگ کردن سیستم از جمله نشانه‌های وجود مشکل در رم است. برای تشخیص ایراد کامپیوتر در زمینه رم می­توان از نرم افزارهای مخصوص بررسی و چک کردن رم استفاده کنید و یا آن را از سیستم خارج کرده و به صورت فیزیکی ایراد آن را بررسی کنید. که البته در این صورت بهتر است، توسط متخصص انجام شود.

16- وجود مشکل مادر بورد کامپیوتر

وجود ایراد در مادربورد کامپیوتر در بسیاری از مواقع به دلیل خرابی دیگر قطعات است. از این رو، ایراد در مادربورد سیستم به طور معمول کمتر پیش می­آید. با این حال، در زمانی که مادر بورد سیستم دچار ایراد است، با انجام برخی تست­ها و بررسی­ها می­توان به تشخیص ایراد کامپیوتر پرداخت.

گاهی در زمان بوت شدن کامپیوتر برخی موارد در دسترس نیستند و بوت شدن کامل انجام نمی‌شود. در این صورت احتمال دارد، مادر بورد را دچار ایراد کند و یا اینکه مشکلات دیگری مانند وجود خطا در CMOS، شکسته شدن مادربرد و غیره می‌تواند سبب ایراد پیدا کردن مادربورد سیستم شود. پیشتر در رابطه با رفع خطا در CMOS، مقاله «مشکل Cmos کامپیوتر و راهکارهای رفع آن» را ارائه کرده‌ایم. اما در صورت شکستن مادربرد لازم است آن را تعویض کنید.

17- خاموش شدن ناگهانی کامپیوتر

خاموش شدن ناگهانی کامپیوتر یکی از ایراداتی است که دردسرهای زیادی برای افراد به دنبال دارد و می‌تواند سبب ناراحتی استفاده کنندگان از کامپیوتر شود. خاموش شدن ناگهانی کامپیوتر یکی از ایرادهایی است که به دلایل مختلف می­تواند، ایجاد شود. برخی از این دلایل مانند از بین رفتن خاصیت انتقال حرارت خمیر سیلیکون روی پردازنده، کثیف بودن فن و داغ شدن بیش از حد کامپیوتر، مشکلات سخت افزاری، ایراد پیدا کردن منبع تغذیه، ویروسی شدن کامپیوتر و غیره می‌توان سبب به وجود آمد مشکل خاموش شدن ناگهانی سیستم شود. که برای تشخیص ایراد کامپیوتر مربوط به خاموش شدن ناگهانی سیستم باید ابتدا دلایل ایجاد کننده مشکل را شناسایی و سپس براساس آن به رفع مشکل اقدام کرد.

18- ری استارت شدن کامپیوتر

یکی از مشکلات رایج در بسیاری از کامپیوترها ریستارت شدن آن‌ها است. ری استارت شدن پی در پی سیستم می­تواند به دلیل ایرادهای نرم افزاری و سخت افزای به وجود آید. تشخیص ایراد کامپیوتر با توجه به ری استارت شدن آن می­تواند برای بسیاری از افراد مشکل باشد. با این حال، ایرادهایی سخت افزاری مانند ایراد در پاور، ایراد مادربورد، داغ شدن کارت گرافیک، تکان خوردن شدید کامپیوتر و مادربورد و داغ شدن بیش از حد پردازنده (CPU) به وجود آید.

همچنین ایرادهای نرم افزاری مانند ویروسی شدن، نصب نادرست درایورهای مادر بورد، نصب نادرست کارت گرافیک، مودم و غیره هم می تواند سبب ریستارت شدن کامپیوتر شود. برای تشخص ایراد کامپیوتر در صورتی که مداوم و پی در پی ری استارت می­شود، بهتر است از یک تعمیرکار مجرب و متخصص کمک بگیرید.

در نهایت باید گفت که برای تشخیص ایراد کامپیوتر خود ابتدا سیستم را ری استارت کنید. ری استارت کردن سیستم اگر چه باعث رفع ایراد نمی‌شود، ولی به سرعت سیستم را آماده استفاده مجدد می­کند. سپس برای رفع برخی از ایرادها آنتی ویروس خود را به صورت اسکن کامل فعال کنید، تا برخی از ویروس­ها را که سبب ایجاد مشکل در سیستم می­شود، را شناسایی و پاک کند.

با وجود انجام این کارها و برطرف نشدن ایراد سیستم، برای تشخیص مشکل کامپیوتر می‌توانید از یک کارت پست (POST) استفاده کنید. استفاده از کارت پست در هر کامپیوتری سبب می­شود که در هنگام لود شدن کامپیوتر وضعیت آن را چک کرده و اگر ایراد و نقصی پیش آمده باشد، آن را به شما اطلاع دهد.