به علت وجود املاح در آب، بیشتر لوله کشی‌های ساختمان‌های شهری، لوله‌ها و مبدل گرمایی آبگرمکن‌ها هم مانند سماور و کتری دچار رسوب می‌شوند. از آن جایی که برطرف کردن این حالت تا حدی تخصصی و نیازمند دانستن برخی از نکات است، در ادامه این متن شما را با راهکارهایی برای رسوب گیری آبگرمکن آشنا می‌کنیم.
رسوب چگونه ایجاد می‌شود؟
رسوب حاصل مواد معدنی موجود در آب شهری است که در هر لوله‌ای از ساختمان که آب در آن جریان داشته باشد، ایجاد می‌شود. این املاح در آب گاهی مفید و حتی ضروری هستند، ولی با گذشت زمان در لوله‌ها نشست کرده و مشکلات بسیاری را برای لوله کشی و آبگرمکن خانگی ایجاد می‌کنند. از دیگر عوامل تاثیرگذار در ایجاد رسوب داخل لوله‌های ساختمانی، پایین بودن ریت انتقال حرارت است. این در حالی است که انرژی مصرف توسط سیستم آبگرمکن بالا باشد که عملکرد مضاعف و کاهش عمر مفید آبگرمکن را به همراه دارد. بهتر است رسوب گیری آبگرمکن هر ساله انجام شود.
البته تمامی این‌ها به نوع مصرف، سختی آب شهری و نحوه نگهداری از آبگرمکن خانگی و همچنین سیستم گرمایشی بستگی دارد. رسوب سبب می‌شود قطر لوله‌ها کاهش پیدا کرده و همچنین با ضخیم‌تر کردن دیواره مبدل گرمایی در آبگرمکن خانگی، سبب کاهش انتقال گرما از شعله به آب می‌شود. این کاهش دما می‌تواند منجر به اتلاف انرژی گرمایی و همچنین آسیب رسیدن به جداره بیرونی لوله‌ها شده و صدای ناخوشایندی در لوله‌ها را به وجود آورد.
از دلایل دیگری که موجب رسوب لوله مبدل گرمایی می‌شود، گرم شدن نقطه‌ای این لوله در بالای شمعک است.
گاهی این قسمت با رسوب گیری نیز از بین نخواهد رفت و تعمیرکار ناچار به بریدن این بخشی از لوله شده و لوله کشی جدید را پیشنهاد می‌دهد. حذف کردن شمعک نیز می‌تواند در رفع این مشکل برای رسوب گیری آبگرمکن موثر باشد که البته این مشکل در لوله‌های بسیار قدیمی و کهنه رخ می‌دهد. همان طور که گفته شد دلایل بسیاری در ایجاد رسوب و برطرف کردن آب وجود دارد که یکی دیگر از آن‌ها تنظیم نبودن شمعک است. این علت می‌تواند رسوب زدایی آبگرمکن را با نواقص بسیاری همراه کند. به صورتی که اگر شمعک به درستی کار نکند رسوب زدایی هر سه ماه یکبار باید تکرار شود.
چه موادی در رسوب زدایی به کار گرفته می‌شود؟
برای رسوب گیری آبگرمکن خانگی، داخل مبدل گرمایی از اسید کلریدریک یا همان جوهر نمک با غلظت ۲۰ درصد استفاده می‌کنند. این مواد داخل ظروف دربسته نگهداری شده تا بخار سمی آن در هوا پخش نشود و مشکلات تنفسی ایجاد نکند. البته باید دقت کرد که این مواد روی سطوح دیگر ریخته نشود و نحوه مصرف آن را با دقت اجرا کرد.
قبل از این که شروع به رسوب گیری آبگرمکن کنید ابتدا اطراف مبدل را با یک چراغ به دقت بازدید کنید. نقاط فرسوده با شوره گچ مشخص می‌شوند که این نقاط پس از رسوب گیری چکه خواهند کرد. می‌توانید برای اطمینان بیشتر، این نقاط را با جوش نقره بپوشانید اما در صورتی که فرسودگی زیاد باشد باید در آن نقطه مبدل را کامل تعویض کنید.
رسوب گیری چگونه انجام می‌شود؟
رسوب گیری آب گرم کن خانگی به دور روش انجام می‌شود. روش نخست ثقلی و روش دوم پمپی است. در روش پمپی نیازی به باز کردن آبگرمکن نیست و تنها با جداسازی قاب آبگرمکن و همچنین مهره ماسوره زیرین، پمپ را به آب گرم کن متصل کرده و رسوب گیری آبگرمکن صورت می‌گیرد.
اما در روش رسوب گیری ثقلی، آبگرمکن باز شده تا مبدل به طور کامل خارج شود و سپس با قیف، جوهر نمک یا اسید، داخل مبدل ریخته می‌شود. روش ثقلی تنها به وسیله فرد متخصص و ماهر در این کار انجام خواهد شد و نیازمند آشنا بودن و تجربه داشتن در این امر است.
رسوب زدایی آبگرمکن به روش ثقلی
برای رسوب گیری آب گرم خانگی به روش ثقلی نیازمند این وسایل هستیذ :
۱- یک عدد لوله پلی پروپیلن ۲۰ میلی‌متری
۲- دو عدد بوشن p سردنده
۳- دو عدد شیلنگ لاستیکی
۴- یک عدد قیف پلاستیک
۵- یک ظرف مناسب پلاستیکی جهت جمع کردن اسید خروجی از مبدل
۶- دستکش لاستیکی
۷- عینک محافظ سفید
۸- یک عدد تشت پلاستیکی بزرگ جهت ریختن آب و قرار گیری مبدل در آن
۹- یک عدد ماسک یک بار مصرف
۱۰- اسید کلریدریک
۱۱- دو لیتر جوهر نمک با غلظت ۲۰ درصد
قبل از هر کاری باید مبدل گرمایی را از آبگرمکن جدا کنیم. در ابتدا شیر ورودی آب به آبگرمکن را ببندید. برای پیدا کردن مبدل گرمایی باید در زیر کلاهک تعدیل به دنبال آن بگردید. این مبدل درست در زیر کلاهک تعدیل به کمک دو گیره فنری به کلاهک تعدیل متصل شده است. از قسمت پایین نیز به مجموعه رگلاتور‌ها و لوله آب گرم متصل است.
بعد از باز کردن مبدل گرمایی توسط آچار مخصوص این کار، آب باقی مانده در آن را خارج کنید. برای انجام این کار باید در یک سر لوله بدمید تا آب داخل لوله به راحتی خارج شود. بعد از این که مطمئن شدید لوله از آب خالی شده است به یک سر لوله مبدل شیلنگ لاستیکی و به سر دیگر آن یک لوله پلاستیکی که از جنس pp است را ببندید.
لوله پلاستیکی باید از سطح مبدل گرمایی کمی بالاتر قرار گیرد. این ارتفاع باید در حدود ۱ متر باشد. قیف را در قسمت بالایی لوله بگذارید و سپس مبدل گرمایی را در تشت پلاستیکی قرار دهید. درون تشت میزان کافی آب بریزید تا در صورتی که اسید با شدت پاشید آسیبی به شما وارد نشود. بهتر است اگر هوا سرد است از آب گرم برای رسوب گیری آبگرمکن استفاده کنید. سپس با دقت و بسیار آرام اسید را در قیف بریزید. از سمت دیگر اسید به حالت کف آلوده خارج می‌شود. این روند را ادامه دهید هر زمان که احساس کردید کف اسید گرفته شده است کار را متوقف کنید. در نهایت کار مبدل گرمایی را با همین روش به کمک آب بشویید و در جای خود قرار داده ببندید.
رسوب زدایی آبگرمکن به روش پمپی
روش پمپی راه دیگری برای رسوب گیری آبگرمکن خانگی است، برای انجام این کار به وسایل زیر نیاز است:
۱- یک عدد پمپ اسید شویی
۲- دو عدد شیلنگ قابل انعطاف
۳- یک گالن اسید
۴- یک گالن آب
۵- یک ظرف مناسب و بزرگ جهت ریختن اسید
۶- عینک محافظ
۷- ماسک دهنی
برای شروع کار، شیر ورود آب به آبگرمکن را ببندید. در این روش بعد از این که آب داخل لوله مبدل گرمایی را تخلیه کردید پمپ اسیدشویی را در ظرف مخصوص اسید قرار دهید. خروجی پمپ را به یک طرف مبدل گرمایی متصل کرده و طرف دیگر مبدل گرمایی را به کمک یک عدد شیلنگ پلاستیکی به سمت ظرف تخلیه قرار دهید.
پمپ را روشن کنید. رسوب گیری را تا زمانی که اسید از داخل دستگاه آبگرمکن با کف خارج می‌شود ادامه دهید. بعد از صاف و یک دست شدن اسید کار را متوقف کرده و مبدل را با همین روش با آب شست‌وشو دهید. حال تمامی اتصالات را ببندید. این روش جهت پمپ کولر آبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، البته به دلیل آن که اسید در این حالت بخار زیادی تولید می‌کند برای این منظور توصیه نمی‌شود.
