اجزا و قطعات آبگرمکن‌های دیواری

آبگرمکن دیواری، یکی از تجهیزات گرمایش آب در منازل است که دارای قطعات مختلف و متنوعی نیز است. هر یک از اجزا و قطعات این دستگاه، وظیفه مشخصی در فرآیند دریافت آب سرد از ورودی، گرم کردن و خارج کردن آن از لوله‌های آب گرم خروجی را برعهده دارند. ما نیز در ادامه به معرفی مهم‌ترین و اصلی‌ترین قطعات آبگرمکن‌های دیواری و ویژگی‌های آنها خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که اگر هر یک از این قطعات، دچار خرابی و یا اختلال در عملکرد شوند، عملکرد کلیه بخش‌های آبگرمکن مختل می‌شود.

قطعات تشکیل دهنده آبگرمکن

هر آبگرمکن دیواری از قطعات ریز و درشتی تشکیل شده است که در روند عملکرد آن نقش به سزایی را ایفا می‌کنند. برای اینکه مشکلات آبگرمکن دیواری را بتوانیم خودمان برطرف کنیم، بهتر است با چند بخش بسیار مهم در آبگرمکن دیواری آشنا شویم. کلاهک تعدیل، رویه آبگرمکن، مبدل، لوله‌های مسی، رگلاتور آب و اجزای وابسته، رگلاتور گاز و اجزای وابسته و شیر پروانه‌ای نام چند قطعه بسیار پرکاربرد و مهم در دستگاه آبگرمکن دیواری است که در ادامه با وظایف آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

کلاهک تعدیل

کلاهک تعدیل قطعه‌ای است که هدایت جریان هوا را به عهده دارد و احتراق را به دودکش هدایت می‌کند. این قطعه در افزایش راندمان آبگرمکن دیواری نقش مهمی دارد. کلاهک تعدیل کمک می‌کند سرعت مکش کم و زیاد شود و از خاموش شدن آبگرمکن دیواری جلوگیری می‌کند.

صفحه پشت آبگرمکن

یکی از اجزای آبگرمکن دیواری صفحه پشتی آن است که به دیوار نصب می‌شود. این صفحه حکم جعبه نگهدارنده آب گرم را نیز دارد.

مبدل

مبدل قطعه‌ای است که از لوله‌های مسی و پره‌های حرارتی بسیاری تشکیل شده است. مبدل در آبگرمکن دیواری کمک می‌کند تبادل گرما افزایش پیدا کند. در حقیقت آب را از لوله‌های مسی عبور داده و با کمک گرفتن گرما از شعله‌های مشعل آن را گرم می‌کند.

رگلاتور آب

یکی دیگر از قطعات به کار گرفته شده در هر نوع مدل آبگرمکن دیواری رگلاتور‌های آب هستند. این قطعه جهت ثابت نگه داشتن خروج آب و خارج کردن فشار آب است. رگلاتور آب از اجزایی مانند قاب برنجی، شیپوره، شیر احتراق، شیر تنظیم کننده دما، سوپاپ آب، مغزی آب بندی، ساق سوپاپ، و شیر احتراق تشکیل شده است.

رگلاتور گاز

رگلاتور گاز نیز قطعه‌ای است که وظیفه وارد کردن گاز به آبگرمکن را انجام می‌دهد. این وسیله مقدار اشتعال مشعل را نیز تنظیم می‌کند. بیشتر مشکلات ناشی از روشن نشدن مشعل آبگرمکن به عهده این قطعه است. رگلاتور گاز از بدنه و رابط و چند راهه تشکیل شده است.

سوپاپ اصلی گاز

یکی دیگر از قطعات به کار رفته در آبگرمکن دیواری که می‌تواند مانع بروز مشکلات آبگرمکن دیواری نیز شود سوپاپ اصلی گاز است. وظیفه این قطعه باز و بسته کردن مسیر گاز زمان بسته شدن آب به رابط چند راهه است.

شیر پروانه‌ای

شیر پروانه‌ای نیز یک قطعه است که میزان گاز ورودی به رگولاتور گاز و رابط چند راهه مشعل را محدود و در واقع تنظیم می‌کند.

لوله دیافراگم آبگرمکن دیواری

این لوله را به عنوان یکی از مسیرهای تخلیه آب پشت دیافراگم و تنها راه ارتباطی پایین و بالا در محفظه دیافراگم، می‌دانند. وظیفه لوله دیافراگم، پر و یا خالی کردن آبی است که در پشت دیافراگم جمع می‌شود. شاید با دیدن ابعاد این لوله، نسبت به عملکرد آن احساس خاصی نداشته باشید اما باید بدانید که این لوله بسیار کوچک، نقش بسزایی در روشن کردن آبگرمکن به عهده دارد.

شیپوره آبگرمکن

شیپوره، یکی از قطعات آبگرمکن‌های دیواری و جزو مسیرهای خروج آب از رگولاتور در آبگرمکن است که می‌تواند بسته به قطر مجرای میانی که دارد و همراه با شیر تنظیم دما، به تنظیم میزان آب دهی در آبگرمکن بپردازد. در بخش میانی این جزء، یک مجرای استوانه‌ای تعبیه شده‌است که قطر آن در مرکز، کمتر از ابتدا و انتهای آن است و همین امر نیز موجب تسهیل در مکش آب در هنگام باز شدن آب از بالای دیافراگم به سمت پایین می‌شود. دو منفذ نیز در بدنه شیپوره قرار گرفته که انتقال آب به لوله دیافراگم را موجب می‌شوند. آب از این لوله وارد شیر احتراق آهسته و قاب برنجی می‌شود. این منافذ در هنگام باز شدن شیر آب گرم، وظیفه مهم دیگری نیز دارند و آن مکش آب بالای دیافراگم از لوله به محفظه زیرین دیافراگم است.

رگلاتور آبگرمکن

آبگرمکن دیواری، دارای دو رگلاتور آب و گاز است که در ادامه هر یک از آنها را جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• رگلاتور آب، یکی از بخش‌هایی است که فارغ از تغییرات فشار، به تنظیم میزان جریان آب خروجی یا به اصطلاح دِبی آب خروجی از آبگرمکن می‌پردازد. رگلاتور آب در آبگرمکن‌خای شمعک دار، شامل اجزایی همچون بدنه، قاب برنجی، شیپوره، شیر احتراق آهسته، مجموعه ساقه سوپاپ، مجموعه مغزی آب بندی، شیر تنظیم دما، مجموعه دیافراگم و میل سوپاپ آب است.
• گاز ورودی به آبگرمکن، از طریق رگلاتور گاز به دستگاه وارد می‌شود. به علاوه، رگلاتور گاز وظیفه باز و بسته کردن مجراهای گازی مختلف و رساندن گاز برای اشتعال در مشعل و شمعک آبگرمکن را نیز برعهده دارد. رگلاتور گاز شامل دو قسمت بدنه و رابط چند راهه است.
• توجه کنید که رگلاتور آب در آبگرمکن‌های بدون شمعک، مشابه آبگرمکن‌های شمعک دار است. اما رگلاتور گاز در آبگرمکن‌های بدون شمعک، متفاوت است. ساختار دو بخشی رگلاتور گاز در این آبگرمکن‌ها بدین صورت است که بخش اول شامل ورودی گاز، شیر گاز و شیر برقی و بخش دوم نیز شامل یک سه راهی است که به رگلاتور آب، بدنه بخش اول و مشعل آبگرمکن متصل می‌شود.

صافی آبگرمکن دیواری کجاست؟

در سیستم لوله کشی آب شهری، برخی ناخالصی‌ها همانند سنگ ریزه و براده وجود دارند که در هنگام تعمیرات لوله‌ها وارد مدار آب شهری می‌شوند و سپس به خانه‌ها راه می‌یابند. این ناخالصی‌ها در صورت ورود به لوله‌ها و مجاری داخلی آبگرمکن دیواری، می‌توانند عملکرد دستگاه را مختل کرده و باعث گرفتگی مجاری داخلی و خرابی قطعات آبگرمکن‌های دیواری شوند. طبیعی است که در این حالت شما مجبور به تعمیر آبگرمکن یا تعویض قطعات آن خواهید شد. به همین دلیل نیز در آبگرمکن‌ها، قطعه‌ای به نام صافی، برای جلوگیری از ورود اینگونه ناخالصی‌ها به اجزای رگلاتور آب، تعبیه شده‌است. محل قرار گیری این صافی، در ورودی رگلاتور آب است و حتی کوچکترین ذرات و ناخالصی‌ها را نیز فیلتر می‌کند.

کاربراتور آبگرمکن دیواری

یکی دیگر از قطعات آبگرمکن‌های دیواری که باید به طور مداوم و توسط سرویسکار آبگرمکن مورد بررسی قرار گیرد، کاربراتور آب و گاز است. دیافراگم، درون کاربراتور آب قرار دارد و کاربراتور آب، توسط دیافراگم و چند قطعه دیگر به کاربراتور گاز مرتبط می‌شود و در نتیجه این ارتباط، با باز شدن شیر آب گرم مصرفی، آبگرمکن نیز به طور اتوماتیک روشن می‌شود.

شیر مغناطیسی یکی از قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که وظیفه باز و بسته کردن مسیر عبور گاز به مجموعه پیلوت و مشعل را بر عهده دارد.

سوپاپ گاز آبگرمکن دیواری

سوپاپ اصلی گاز در آبگرمکن، وظیفه باز و بسته کردن مسیر حرکت و عبور گاز به چند راهه مشعل در هنگام باز و بسته شدن آب گرم را برعهده دارد. برای درک بهتر عملکرد این قطعه، باید بدانید که سوپاپ اصلی گاز، در قسمت میانی توخالی بوده و قطعه‌ای به نام میل سوپاپ گاز درون آن قرار می‌گیرد. این میل سوپاپ توسط رابط، به میل سوپاپ آب متصل می‌شود و با باز و بسته شدن آب، ابتدا میل سوپاپ آب و سپس میل سوپاپ گاز و در نهایت سوپاپ اصلی گاز باز و بسته می‌شوند.

کلاهک تعدیل آبگرمکن چیست؟

کلاهک تعدیل، یکی دیگر از قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که جنس آن از ورق فولادی گالوانیزه بوده و محل قرار گیری آن نیز در بالاترین قسمت آبگرمکن و در بالای مبدل گرمایی است. این کلاهک به صورت کشویی و با دو پیچ خودکار روی صفحه پشتی دستگاه نصب شده و با دو گیره فنری نیز به مبدل گرمایی متصل می‌شود. کلاهک تعدیل، محصولات احتراق را از بخش میانی و هوا را از بخش‌های کناری به داخل دودکش هدایت می‌کند. با این کار، سرعت مکش دودکش کاهش و بازدهی آن افزایش می‌یابد.

شیر احتراق آهسته آبگرمکن دیواری

این شیر در مسیر عبور آب به بالا و پایین دیافراگم قرار دارد و وظیفه آن، جلوگیری از احتراق انفجاری مشعل در زمان باز کردن آب گرم است. شیر احتراق آهسته، در قسمت بالای لوله دیافراگم و روی قاب برنجی جای دارد. بر روی بدنه این قطعه، دو منفذ وجود دارد که باعث انتقال آب از لوله دیافراگم به منفذ موجود در قاب برنجی و سپس محفظه بالای دیافراگم و یا بالعکس می‌شود. وزن و قطر اجزای این شیر به نوعی تعبیه شده که در زمان باز شدن آب، از خروج یک مرتبه آب از بالای دیافراگم و همچنین باز شدن سریع مسیر گاز جلوگیری می‌کند تا از آبگرمکن به صورت انفجاری روشن نشود.

شیر مغناطیسی آبگرمکن

شیر مغناطیسی یکی از قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که وظیفه باز و بسته کردن مسیر عبور گاز به مجموعه پیلوت و مشعل را بر عهده دارد. به علاوه این شیر، در صورت خاموشی شمعک، باید مسیر گاز را بسته نگاه دارد. علت نامگذاری این نوع شیر بدین جهت است که در شیر مغناطیسی، عامل بازکننده مسیر، نیروی آهنربایی یا مغناطیسی است.

سنسور جوش چیست؟

سنسور جوش یکی از قطعاتی است که اغلب در سمت چپ و بالای آبگرمکن قرار دارد. به این قطعه کوچک، دو رشته سیم متصل شده‌اند و سنسور آبگرمکن را ایجاد کرده‌اند. این سنسور در تمامی آبگرمکن‌ها تعبیه شده و اگر دچار سوختگی شده باشد، شمعک آبگرمکن روشن نخواهد ماند. به همین دلیل نیز هیچگاه نباید آن را از دستگاه حذف کنید. چرا که این قطعه جهت هشدار آب جوش بر روی دستگاه نصب شده‌است.

شیر تنظیم دما در آبگرمکن دیواری

یکی دیگر از قطعات آبگرمکن‌های دیواری شیر تنظیم دماست. این قطعه یکی از مسیرهای خروج آب از رگلاتور بوده و با کمک آن می‌توان به تنظیم میزان دِبی آب خروجی از آبگرمکن پرداخت. به عبارت بهتر، روی بدنه این شیر، دو سوراخ با قطر کوچک و بزرگ قرار دارد که بسته به محل قرار گیری آنها در مقابل منفذ کناری شیر، میزان آب خروجی از حداقل تا حداکثر قابل تنظیم است.

کلید حرارتی کلاهک تعدیل

نوعی از کلیدهای حرارتی که به صورت افقی بوده و اگر مسیر خروجی دودکش آبگرمکن مسدود شود، محصولات احتراق به داخل کلاهک تعدیل برگردانده می‌شود و ترموستات ایمنی را گرم می‌کند. پس از مدت زمان حدودا سی ثانیه‌ای، ترموستات عمل می‌کند و مشعل را خاموش می‌کند. اگر این کلید حرارتی که آن را کلید ایمنی یا سنسور دود نیز می‌نامند، وصل نباشد و یا نقصی داشته باشد، مشعل خاموش می‌شود و تا برطرف نشدن آن نقص نیز روشن نمی‌شود. این نوع سنسور در گذشته بر روی آبگرمکن‌ها متصل نمی‌شد و از آنجا که بسیاری از افراد از دودکش‌های استاندارد برای آبگرمکن استفاده نمی‌کردند، در صورت بازگشت دود و محصولات احتراق به درون فضای آبگرمکن و منزل، دچار خفگی و مرگ می‌شدند. رفته رفته استفاده از این قطعه به یکی از ملزومات کار آبگرمکن‌های دیواری تبدیل شد تا از بروز چنین سوانحی نیز جلوگیری شود.

کلید مبدل حرارتی

این نوع کلید نیز به عنوان سنسور دمای مبدل حرارتی عمل می‌کند و به صورت عمودی است. کلیدهای حرارتی کلاهک تعدیل و مبدل حرارتی، به صورت سری بسته می‌شوند و اگر هر یک از آنها قطع شود، آبگرمکن خاموش می‌شود.

مبدل حرارتی

مبدل گرمایی یکی از قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که شامل یک کویل مسی و تعدادی پره است. این پره‌ها سطح تبادل گرمایی را بالا برده و انتقال گرما را افزایش می‌دهند. این مبدل از بالا در زیر کلاهک تعدیل قرار دارد و با دو گیره فنری به کلاهک متصل می‌شود. مبدل حرارتی از سمت پایین نیز به مجموعه رگلاتور و لوله آب گرم می‌رسد.

رابط چند راهه آبگرمکن

رابط چند راهه یکی از اجزای رگلاتور گاز در آبگرمکن‌های دیواری است که در سمت رگلاتور آب قرار می‌گیرد. گاز شهری، پس از گذر از شیر مغناطیسی و شیر گاز به این قطعه وارد می‌شود و با گذر از مجموعه سوپاپ اصلی گاز به چند راهه مشعل می‌رسد.

شعله پخش کن آبگرمکن

شعله پخش کن، یکی از اجزا و قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که گاز را به نازل‌ها می‌رساند و این گاز توسط نازل، در دهانه پیلوت قرار گرفته و از دو شاخه شمعک خارج می‌شود.

ترموکوپل آبگرمکن

دو فلز غیر هم جنس، به شکل خاصی به یکدیگر متصل شوند، ترموکوپل ایجاد می‌شود. حال اگر محل اتصال این فلزها توسط شعله گرم شود، ولتاژی تولید می‌شود که می‌توانید سیم پیچ را تحریک کرده و شیر مغناطیسی در آبگرمکن را باز کند. توجه کنید که مسیر عبور گاز در آبگرمکن تنها تا زمانی باز است که شعله روشن بوده و شیر مغناطیسی باز باشد و با خاموش شدن شعله، بلافاصله جریان برق نیز قطع می‌شود و نیروی کشسانی فنر، مسیر گاز را می‌بندد.

الکترود جرقه زن

یکی از قطعات آبگرمکن‌های دیواری که برای جرقه زدن و روشن کردن شعله اصلی آبگرمکن به کار می‌رود. بدنه این قطعه از جنس چینی بسیار باکیفیت است که از درون آن، میله‌ای برای پرتاب الکترون‌ها عبور کرده‌است. اگر اطراف الکترود، دچار لرزش و ترک خوردگی باشد باید در اولین فرصت آن را تعمیر و یا تعویض کنید تا از ایجاد اتصالی جلوگیری شود. چرا که ترک خوردگی این قطعه، یکپارچگی آن را از بین می‌برد و الکترون‌ها به جای مشعل، بر روی بدنه پرتاب می‌شوند.

الکترود سنسور

الکترود سنسور یا حسگر نیز یکی دیگر از الکترودها و قطعات آبگرمکن‌های دیواری است که تنها تفاوت آن با الکترود جرقه زن در طول الکترود آن است. چرا که در الکترود سنسور، بخشی که روی شعله اصلی آبگرمکن قرار می‌گیرد، بلندتر از طول الکترود جرقه زن است.

واشر لاستیکی دیافراگم آبگرمکن

واشر لاستیکی دیافراگم، یکی از اجزای دیافراگم در آبگرمکن دیواری است که کهنگی آن می‌تواند موجب روشن نشدن آبگرمکن شود. برای برطرف کردن این مشکل نیز باید اقدام به تعویض واشر کنید.

در این مقاله سعی کردیم تمامی قطعات آبگرمکن را به زبان ساده آموزش دهیم. فرقی ندارد از چه آبگرمکنی استفاده می‌کنید زیرا اغلب آبگرمکن‌ها قطعات یکسانی دارند. به طور مثال قطعات آبگرمکن ایران رادیاتور و آبگرمکن بوتان مشابه آبگرمکن ایران شرق است.