معرفی قطعات دستگاه اسپرسوساز

دستگاه‌های اسپرسو انواع مختلف و تجهیزات یا قطعات خاص خود را دارند. اما برخی از خصوصیات و قطعات اصلی آنها با یکدیگر مشترک‌اند. پیشتر در مقاله «راهنمای کامل کار با اسپرسوساز» روش استفاده از این دستگاه را به شما آموزش دادیم و حال به دلیل ضرورت و اهمیت آشنایی مصرف کنندگان این دستگاه‌ها با ساختار و تجهیزات آنها، در ادامه به معرفی قطعات دستگاه اسپرسوساز خواهیم پرداخت.

اسپرسوساز دستگاهی است که آب داغ را با فشار زیادی از بین دانه‌ها و پودر قهوه عبور می‌دهد و پس از دم کشیدن، نوشیدنی ایتالیایی خاصی به نام اسپرسو را آماده می‌کند. این نوشیدنی را می‌توان به همان شکلی که از دستگاه تولید می‌شود نوشید و یا آن را به عنوان پایه‌ای برای انواع نوشیدنی‌ها همانند کاپوچینو، لاته، ریزوتو و غیره به کار برد.

اجزا و قطعات دستگاه اسپرسوساز

تجهیزاتی که شما در کار روزانه تجارت اسپرسو مورد استفاده قرار می‌دهید بخشی جدایی‌ناپذیر از تجارت شما است. داشتن آگاهی و شناخت از اجزا و قطعات دستگاه اسپرسو به اندازه دانستن نحوه کار با آن مهم است. چرا که این شناخت می‌تواند در عیب یابی و حتی تعمیر اسپرسوساز به شما کمک کند. در بیشتر دستگاه‌های اسپرسو، آب گرم از منبع آب خارج شده، از طریق پمپ وارد دیگ بخار شده، سپس از طریق هدگروپ یا نازل بخار، از دستگاه خارج می‌شود. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، اکثر دستگاه‌های اسپرسو حتی اگر توسط برندهای مختلف تولید شده باشند، دارای عناصر و مولفه‌های مشترکی هستند که در ادامه به معرفی و بررسی نحوه کار آنها می‌پردازیم:

منبع آب اسپرسوساز

یکی از اصلی‌ترین قطعات دستگاه اسپرسوساز منبع آب است. برخی دستگاه‌های اسپرسو خانگی، آب را از اتصال لوله کشی به یک منبع آب جداگانه تأمین می‌کنند. اما بسیاری از اسپرسوسازهای خانگی که برای تهیه انواع اسپرسو و لاته باکیفیت طراحی شده‌اند، اغلب مجهز به منبع آب و نشانگر سطح آب هستند. در حالیکه برای دستگاه‌های اسپرسو بزرگ‌تر و اسپرسوسازهایی که برای مصارف حرفه‌ای و کافی شاپی سبک که توانایی تولید صدها نوشیدنی در روز را دارا هستند، داشتن یک منبع آب ثابت، بسیار مهم است. به همین دلیل این دستگاه‌ها با لوله کشی و به سیستم‌های تصفیه کننده متصل می‌شوند. برخی دیگر از اسپرسوسازها نیز به صورت ترکیبی عمل می‌کنند و دارای منبع داخلی و توانایی استفاده از مخزن خارجی نیز هستند.

پمپ اسپرسوساز

پمپ آب در میان دیگر قطعات دستگاه اسپرسوساز حکم قلب را برای دستگاه دارد. اهمیت این قطعه از آنجایی ناشی می‌شود که پمپ آب، فشار لازم برای عبور از میان دانه‌های ریز قهوه، را به آب می‌افزاید. به عبارت دیگر، اگر آب داغ بخواهد از میان دانه‌های قهوه عبور کند، باید فشار آن چیزی در حدود 9 بار باشد و پمپ آب، فشار آب خروجی از منبع آب را به این میزان می‌رساند. دربرخی از اولین دستگاه‌های اسپرسو، از پیستون‌های متصل به اهرم‌های بزرگ، به عنوان پمپ استفاده می‌شد و باریستا می‌بایستی این اهرم را به صورت دستی حرکت می‌داد تا آب را مجبور به عبور از میان پودر قهوه کند. اما امروزه اکثر دستگاه‌های مدرن اسپرسو از پمپ‌های برقی بهره می‌برند. در طراحی قطعات دستگاه اسپرسوساز خانگی نیز اغلب از پمپ‌های الکتریکی لرزشی یا چرخشی استفاده می‌شود.

پمپ لرزشی، شامل یک پیستون متصل به آهنرباست که در داخل یک سیم پیچ فلزی قرار دارد. الکتریسیته از طریق سیم پیچ جریان یافته و باعث می‌شود تا آهنربا بتواند پیستون را با سرعت به جلو و عقب هدایت کند و همین امر نیز موجب افزایش فشار آب می‌شود. اما عملکرد پمپ چرخشی، به صورت مکانیکی است و در آن یک موتور، دیسکی را می‌چرخاند. با چرخش دیسک و کاهش فضای حرکت آب، فشار آب افزایش می‌یابد زیرا آب از بخش بزرگی وارد گردونه شده و از بخش کوچکی باید به بیرون رانده شود. هر یک از این نوع پمپ‌ها، ویژگی‌های خاصی دارند، برای مثال پمپ‌های لرزشی کوچک‌‌تر و ارزان‌تر بوده و تعویض آنها نیز آسان‌تر است. در مقابل، پمپ‌های چرخشی کم صداترند، فشار را به صورت پیوسته به آب وارد می‌کنند و طول عمر بیشتری دارند. اما تأثیر هر دوی آنها، بر کیفیت اسپرسو خروجی از دستگاه یکسان است.

دیگ بخار اسپرسوساز

دیگ بخار را می‌توان یکی از حساس‌ترین و دقیق‌ترین قطعات دستگاه اسپرسوساز دانست. زیرا وظیفه آن، تنظیم شدت فشار، دما و گرمای آب است. در تهیه اسپرسو، حتی تغییرات کوچک در دمای آب نیز می‌تواند به شدت بر کیفیت نوشیدنی تأثیر بگذارد. برخی از عناصر گرمایشی ساده، همانند قطعاتی که در دستگاه‌های اسپرسو کوچک و ارزان قیمت به کار می‌روند، توسط ترموستات به دمای معینی کالیبره می‌شوند اما این تجهیزات کنترل دما توسط کاربر را محدود کرده و هر از گاهی آنها را در تهیه مداوم نوشیدنی، با مشکل دچار می‌کند. برای کنترل دقیق دما، از دیگ‌های بخار مجهز به PID و سیستم کنترل دمای دیجیتال که به کاربر امکان می‌دهند تا دمای مورد نظر خود را تنظیم کرده (و دستگاه نیز آن دما را با واریانس کمی حفظ می‌کند) استفاده می‌شود.

PID یک کامپیوتر ساده است که به عنصر گرمایشی متصل شده و با قراردادن یک دماسنج (پروب حساس به دما)، به طور پیوسته دمای دیگ را بررسی کرده و به این روش، عملکرد آن را کنترل می‌کند تا اطمینان حاصل کند که آب در دمای مشخصی نگه داشته شود. اگر دمای دیگ از حد مشخص شده تخطی کند، عنصر گرمایش بر اساس یک الگوریتم از پیش برنامه ریزی شده، روشن و یا خاموش می‌‌شود. سیستم کنترل درجه حرارت دیجیتال نیز در اصل همان کار PID را انجام می‌دهد. اما چند تفاوت عمده بین عملکرد PID و کنترل دمای دیجیتال وجود دارد:

• قیمت سیستم کنترل درجه حرارت دیجیتال نسبت به PID مناسب‌تر بوده و طول عمر و دوام آن نیز بیشتر است.
• نمایشگر دیجیتال در PID، کنترل و اطلاعات بیشتری نسبت به سیستم کنترل درجه حرارت دیجیتال ارائه می‌دهد.
• کاربر یا باریستا می‌تواند الگوریتمی برای کنترل سیستم گرمایش دیگ روی PID تنظیم کند، اما این کار با استفاده از سیستم کنترل دمای دیجیتال امکان پذیر نیست.

نازل بخار اسپرسوساز

تهیه اسپرسو، تنها یکی از عملکردهای دستگاه اسپرسو بوده و یکی دیگر از قابلیت‌های مهم این دستگاه، قابلیت تهیه کف شیر است که آن را برای تهیه کاپوچینو یا انواع لاته به کار می‌برند. دستگاه‌های اسپرسو، برای تهیه کف شیر به نازل بخار نیاز دارند. به همین دلیل نازل بخار نیز در شمار کاربردی‌ترین قطعات دستگاه اسپرسوساز قرار گرفته‌است. حال توجه کنید که برای تولید بخار، آب درون دستگاه باید به جوش آمده و سپس بخار آن از نازل بیرون آید. از سوی دیگر، انواع قهوه و نوشیدنی‌های این چنینی در دمایی کمتر از نقطه جوش آب، تهیه می‌شوند. بنابراین دستگاه‌های اسپرسو باید بتوانند مشکل نگه داشتن آب در دمای جوش برای خروج از نازل بخار و دم کردن نوشیدنی‌ها در دمای پائین‌تر را حل کنند. برای این موضوع راه حل‌های مختلفی وجود دارد و دستگاه‌های اسپرسو نیز با استفاده از آنها نسبت به برطرف سازی این مشکل اقدام کرده‌اند.

روکش لوله بخار اسپرسوساز

این روکش یکی از قطعات دستگاه اسپرسوساز است که برای جلوگیری از خروج بیهوده بخار و همچنین تمیز و سالم نگاه داشتن نوک نازل بخار به کار برده می‌شود.

هدگروپ اسپرسوساز

هدگروپ نیز یکی از قطعات دستگاه اسپرسوساز و ایستگاه پایانی حرکت آب در دستگاه اسپرسو است. همه هدگروپ‌ها، شامل چهار قسمت اصلی و اساسی هستند: پرتافیلتر یا فیلتر اسپرسوساز، مکانی برای قفل کردن پرتافیلتر، راهی برای فعال سازی پمپ دستگاه و مسیری برای انتقال آب از دیگ به سمت پرتافیلتر. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، هدگروپ محل خروج نوشیدنی از دستگاه است. برای تهیه نوشیدنی، باید ابتدا پودر قهوه را در پرتافیلتر ریخته و آن را روی هدگروپ ببندیم. با شروع به کار دستگاه، آب گرم از میان این دانه‌ها عبور کرده و نوشیدنی از خروجی پرتافیلتر به درون فنجان ریخته می‌شود.

تمپر قهوه اسپرسوساز

برای تهیه نوشیدنی، باید ابتدا دانه‌های قهوه به خوبی فشرده شوند که این کار بوسیله یکی از قطعات دستگاه اسپرسوساز به نام تمپر انجام می‌شود. برای فشرده سازی یا اصطلاحاً تمپ کردن قهوه، باید ابتدا پودر قهوه را با دست و به خوبی در پرتافیلتر ریخته و سطح آن را صاف نمود. سپس با تمپر، آنها را فشار می‌دهیم، اما میزان این فشار نباید بیش از حد باشد. چرا که فشردگی بیش از حد قهوه، موجب دشوار شدن عبور آب از میان آنها شده و همین امر نیز باعث سوختن قهوه می‌شود.

پرتافیلتر یا فیلتر اسپرسوساز

پرتافیلتر نام یکی از قطعات دستگاه اسپرسوساز بوده و ماهیت آن یک سبد و فیلتر فلزی است که درون یک دسته قرار می‌گیرد. برای تهیه قهوه، باید پودر قهوه داخل این سبد ریخته شده و سپس با تمپر فشرده سازی شود. پس از آنکه پودر قهوه به خوبی تمپ شد، می‌توان پرتافیلتر را به هدگروپ متصل کرد. پرتافیلترها بسته به نوع و کاربری دستگاه، ابعاد مختلفی دارند اما دو نمونه از آنها با قطر 53 میلی‌متر و 58 میلی‌متر، جزو رایج‌ترین نمونه‌های آن هستند. پرتافیلتر 58 میلی‌متری رایج‌ترین سایز برای دستگاه‌های اسپرسو حرفه‌ای و کافی شاپی هستند و به جز این موضوع، تمایز دیگری میان این دو سایز مدل پرتافیلتر وجود ندارد. چرا که هر دوی آنها در هنگام تهیه نوشیدنی، از میزان صحیح و مناسبی از قهوه استفاده کرده و اسپرسو عالی و با کیفیتی را تولید می‌کنند.

مهم‌ترین نکته‌ای که درهنگام خرید پرتافیلتر 53 یا 58 میلی‌متری باید به آن توجه کنید، سایز پرتافیلتر متناسب با دستگاه اسپرسو شماست. چرا که اگر شما سبد 53 میلی‌متری را در جای سبد 58 میلی‌متری قرار دهید، به نظر دستگاه دچار مشکل نمی‌شود. اما تمپر دستگاه نخواهد توانست تا فشرده سازی قهوه را به خوبی و به صورت یکنواخت انجام دهد.

تا اینجا با مهم‌ترین تجهیزات و قطعات دستگاه اسپرسوساز آشنا شدیم و نحوه کار آنها را نیز مورد بررسی قرار دادیم. این اجزا و قطعات در تمامی دستگاه‌های خانگی و کافی شاپی از بهترین اسپرسوساز خانگی موجود در بازار گرفته تا ساده‌ترین دستگاه اسپرسو، مشترک‌ هستند. در ادامه برخی از دیگر موضوعات و عناوین مهم درباره دستگاه‌های اسپرسو را مورد مطالعه قرار خواهیم داد.

بورد اسپرسوساز

بورد دستگاه اسپرسو، یکی از اجزای الکترونیکی دستگاه است که روی آن نصب شده و قادر است تا تمامی کارهایی که فرد یا باریستا به صورت دستی برای تهیه قهوه و اسپرسو انجام می‌دهد را به صورت کاملاً اتوماتیک و خودکار انجام دهد. البته، این کیت یا قطعه الکترونیکی تمامی مراحل و گام‌های تولید اسپرسو را بدون کوچک‌ترین خطا پیش ببرد.

مایع جرم گیر اسپرسوساز

پیشتر، قطعات دستگاه اسپرسوساز را معرفی کردیم و دیدیم که اسپرسوساز، دستگاهی پیچیده و خاصی است و انجام هرگونه دستکاری در بخش‌های مختلف آن باید توسط افراد مجرب و حرفه‌ای انجام شود. اما در برخی موارد، دستگاه شما تنها به پاکسازی و جرم گیری نیاز دارد. چرا که تهیه نوشیدنی‌های مبتنی بر قهوه، موجب ایجاد رسوب در مجاری آن خواهد شد. در این شرایط شما می‌توانید با استفاده از مواد شوینده همانند مایع جرم گیر اسپرسوساز و یا انواع قرص‌های شستشوی دستگاه، نسبت به پاکسازی و جرم گیری آن اقدام کنید.

برای این منظور ابتدا مایع جرم گیر را در مخزن آب دستگاه ریخته و با آب حل کنید. سپس از نازل بخار دستگاه استفاده کنید تا حدود یک فنجان آب از دستگاه خارج شود. بدین ترتیب محلول آب و مایع جرم گیر درون دستگاه جریان خواهد یافت. حال دستگاه را برای مدت 20 دقیقه خاموش کنید. در ادامه، دستگاه را روشن کنید و مجدداً از نازل بخار، نیمی از آب مخزن را خارج کنید. باز هم دستگاه را برای مدت زمان 20 دقیقه خاموش کنید. در نهایت دستگاه را روشن کرده و باقی مانده آب را به کمک نازل از دستگاه خارج کنید. در این مرحله برای پاکسازی دستگاه از اثرات مایع جرم گیر، باید مخزن دستگاه را پر از آب کرده و مجدد آن را بوسیله نازل بخار، از دستگاه بیرون بکشید.

قطعات یدکی اسپرسوساز

اگر از انواع دستگاه اسپرسو برای تهیه نوشیدنی‌های مختلف استفاده می‌کنید، باید علاوه بر شناخت قطعات دستگاه اسپرسوساز با قطعات یدکی اسپرسوساز نیز آشنایی داشته باشید تا در هنگام بروز مشکل برای دستگاهتان، قادر به تشخیص آن و تهیه قطعه یدکی لازم باشید. برخی از قطعات یدکی دستگاه اسپرسو عبارتند از:

• واشرها
• خروجی پرتافیلتر
• میکروسوئیچ
• لوله‌های هیدرولیک مسی
• فنرها
• کابل‌های اتصال
• فیلترها
• نشانگرهای سطح آب
• شیر آب و بخار
• نازل بخار
• سوپاپ‌ها
• دسته‌ها و دستگیره‌ها
• قسمت‌های بدنه
• کاردریج المنت گرما
• موتورها
• شاور و جا شاوری
• شیر برقی
• برچسب‌ها و اتکیت‌ها
• صفحات
• ترموستات
• سنسورها
• سینی‌ها
• پمپ‌ها
• بویلر
• سبدهای پرتافیلتر
• اورینگ
• المنت‌های هدگروپ و بویلر
• بورد
• تاچ پد
• پایه‌ها

قطعات دستگاه اسپرسو

در این مقاله، به بررسی بخش‌ها، ساختار و قطعات دستگاه اسپرسوساز پرداختیم. در این میان به نحوه عملکرد و اهمیت وجود هر یک از آنها نیز نگاهی انداختیم. در ادامه به اهمیت و ضرورت پاکسازی و جرم گیری دستگاه‌های اسپرسوساز و قهوه ساز اشاره کوتاهی داشتیم و در نهایت نیز برخی از مهم‌ترین قطعات یدکی دستگاه‌های اسپرسوساز را معرفی کردیم. اگر از دستگاه قهوه جوش نیز در کنار اسپرسو ساز استفاده می‌کنید، می‌توانید مقاله «آشنایی با تمام قطعات قهوه جوش» را مطالعه کنید.